Nabój scalony

W rewolwerach czarnoprochowych umieszczano w bębnie po kolei: odmierzoną ilość prochu, przebitkę (oddzielającą proch od pocisku), pocisk (zwykle w postaci ołowianej kuli) oraz smar. Na bębnie montowano też ładunek inicjujący. Nabój scalony stanowi połączenie elementów niezbędnych do wystrzału. Z tą różnicą, że łączy się je wcześniej, na etapie produkcji naboju. Gotowe naboje umieszcza się w bębnie rewolweru lub w magazynku pistoletu.

Dzięki temu broń można szybko załadować. W dodatku, automatyka broni pozwala na jej samoczynne przeładowanie po każdym strzale. W efekcie, za każdym razem do komory nabojowej trafia nowy nabój scalony, przygotowany do oddania strzału.

Nabój scalony - widok z przodu
Nabój scalony – widok z przodu
Widok z tyłu naboju scalonego
Widok z tyłu naboju scalonego

Nabój scalony – elementy składowe

Nabój scalony składa się z:

  • łuski (czyli formy obudowy naboju, w której umieszcza się wszystkie pozostałe elementy),
  • pocisku (czyli tego elementu, który wylatuje z lufy i razi cel),
  • prochu (w amunicji scalonej jest to proch bezdymny),
  • spłonki (czyli materiału inicjującego).

Łuska naboju

Łuska ma kształt tulei. Na jej końcu znajduje się gniazdo spłonki, w które wciskana jest spłonka. Za gniazdem znajduje się kanał ogniowy, czyli otwór, którym ogień ze spłonki przedostaje się do prochu, żeby zainicjować jego zapłon. Na zewnątrz, w tylnej części, łuska ma kryzę, czyli rowek. Służy ona do wyciągania łuski z komory nabojowej za pomocą pazura wyciągu w pistolecie.

Pocisk

Pocisk jest zwykle wykonany z ołowianego rdzenia umieszczonego w miedzianym płaszczu. Ma kształt paraboliczny, ściętego stożka, albo walca. Pociski grzybkujące mają dodatkowo wgłębienie w przedniej części, a czasami również nacięcia dookoła płaszcza.

Niekiedy, pociski są wykonane z samego ołowiu. Czasami, maluje się je wówczas farbą proszkową. W takiej formie są niejednokrotnie wykonywane samodzielnie przez strzelców, w celu obniżenia kosztów treningów strzeleckich.

Pociski fabryczne mają zazwyczaj płaszcz miedziany. Wyróżnia się:

  • pociski pełnopłaszczowe, w których płaszcz znajduje się w przedniej części i po bokach,
  • pociski półpłaszczowe, w których płaszcz znajduje się w tylnej części i po bokach (odsłonięty przód pozwala na grzybkowanie pocisku po trafieniu w cel),
  • pociski miedziowane galwanicznie, w których warstwa miedzi umieszczona jest szczelnie dookoła rdzenia (przeciwdziała to przedostawaniu się ołowiu do otoczenia na strzelnicy).

Rdzeń może być też wykonany z innego materiału, na przykład z żelaza. Jednak wówczas, nabój scalony jest traktowany jako amunicja szczególnie niebezpieczna. Podobnie, w przypadku rdzeni z materiałem zapalającym lub zawierającym środki chemiczne, albo wybuchowe.

Proch strzelniczy

W odróżnieniu od prochu czarnego, nabój scalony zawiera tak zwany proch bezdymny, który generuje znacznie mniejsze ilości dymu podczas wystrzału. Jest on wykonany z bawełny strzelniczej, czyli rodzaju nitrocelulozy. Niektóre prochy zawierają dodatkowo nitroglicerynę.

Istnieje wiele rodzajów prochów, które różnią się szybkością spalania, gęstością energii, oraz kształtem ziaren. Zarówno skład chemiczny (w tym dodatki), jak i kształt ziaren, wpływają na charakterystykę jego spalania:

  • progresywną (coraz szybsze spalanie),
  • degresywną (coraz wolniejsze),
  • stałą (stała szybkość spalania).

Spłonka

Spłonka jest materiałem inicjującym zapłon naboju scalonego. Uderzenie w spłonkę powoduje jej zapłon, a dalej ogień przedostaje się przez kanał ogniowy do przestrzeni wypełnionej prochem. Żeby uderzenie wywołało gwałtowny wzrost ciśnienia materiału spłonki, z przeciwnej strony materiału spłonki umieszcza się kowadełko. Ze względu na jego konstrukcję wyróżnia się dwa typy spłonek:

  • Berdan – w której kowadełko jest częścią łuski (występują wówczas dwa kanały ogniowe, po dwóch stronach kowadełka),
  • Boxer – w których kowadełko jest częścią spłonki (mamy wówczas jeden kanał ogniowy).

Współcześnie, nabój scalony zawiera zwykle

Współcześnie, nabój scalony zawiera zwykle spłonki typu Boxer. Wyróżnia się ponadto spłonki: duże (o większej średnicy) i małe (o mniejszej średnicy), a także pistoletowe (bardziej miękkie) i karabinowe (bardziej twarde). Ważny jest również materiał wybuchowy spłonki. Nie powinien sprzyjać korozji broni.

Nabój scalony bocznego zapłonu

Naboje scalone bocznego zapłonu nie mają spłonki, jako odrębnego elementu. Materiał inicjujący zapłon jest wprasowany w denko łuski. Iglica broni uderza wówczas nie centralnie, w środek denka, ale w jego brzeg. Stąd nazwa: boczny zapłon, w odróżnieniu od centralnego zapłonu w przypadku klasycznego rozwiązania.

Naboje bocznego zapłonu stosuje się obecnie głównie w strzelectwie sportowym, precyzyjnym.

Pistoletowy i rewolwerowy nabój scalony

W rewolwerach kryza łuski pełni inną funkcję, niż w pistoletach. Nie ma tam mechanizmu wyrzutowego, który wyciągałby łuskę z bębna. Kryza służy do ustalenia pozycji naboju scalonego, żeby nie wpadł zbyt głęboko do komory nabojowej w bębnie. Dlatego, kryza wystaje poza obrys łuski.

W pistoletach nabój opiera się na przedniej krawędzi łuski, a kryza służy jedynie do tego, żeby łuska mogła zostać wyciągnięta przez pazur wyciągu. W konsekwencji, kryza nie wystaje poza obrys łuski.

Najpopularniejsze naboje scalone to: