Pocisk półpłaszczowy

Pocisk półpłaszczowy jest zbudowany z rdzenia otoczonego płaszczem, przy czym płaszcz znajduje się tylko w tylnej części pocisku oraz po bokach. Rdzeń pocisku jest odsłonięty od przodu.

Taka budowa sprawia, że po uderzeniu w cel pocisk łatwiej się odkształca. Odkształcenie ma postać spłaszczenia i zwiększenia średnicy przedniej części pocisku. W efekcie, pocisk półpłaszczowy po uderzeniu uzyskuje kształt przypominający grzyb. Spłaszczenie i rozszerzenie przedniej części przypomina kapelusz, a tylna część (często nieodkształcona) przypomina wówczas nóżkę grzyba. Z tego powodu amunicja tego typu nazywa się amunicją grzybkującą.

Rdzeń naboju wykonuje się zazwyczaj ze stopów ołowiu, choć czasami można spotkać amunicję bezołowiową. Płaszcz zwykle wytwarza się ze stopów miedzi.

Pocisk półpłaszczowy a właściwości obalające

Pocisk półpłaszczowy ma dużo lepsze właściwości obalające niż pocisk pełnopłaszczowy. Zwiększona średnica pocisku powoduje powstanie szerszego kanału chwilowego i kanału trwałego wewnątrz celu. To sprawia, że cel jest rażony bardziej intensywnie.

Jednocześnie, pocisk szybciej oddaje energię kinetyczną i tym samym wytraca prędkość. W konsekwencji, nie wchodzi w cel tak głęboko, jak pocisk pełnopłaszczowy. Określa się to mianem mniejszej przebijalności celu. W wielu przypadkach jest to zjawisko korzystne, ponieważ właściwy cel jest rażony bardziej intensywnie, a przy tym istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że pocisk półpłaszczowy przebije cel na wylot i trafi w przypadkowy punkt za celem.

W szczególności, mniejsza przebijalność jest ważna na pokładach samolotów, żeby ograniczyć prawdopodobieństwo uszkodzenia poszycia samolotu.

Jeśli pocisk będzie się odkształcał zbyt łatwo, może się z kolei okazać, że przebijalność będzie zbyt mała. W takiej sytuacji nawet skórzane ubranie o większej grubości mogłoby zatrzymać pocisk. Dlatego, podczas projektowania płaszcza ważne jest zachowanie optimum pomiędzy łatwym grzybkowaniem, a dużą przebijalnością.

Istnieją również bardziej zaawansowane konstrukcje, w których przednią część płaszcza osłabia się, a tylną wzmacnia. Dzięki temu przednia część szybko grzybkuje, a tylna odpowiada za zachowanie odpowiedniej twardości i w efekcie przebijalności. Z przodu często znajdują się nacięcia. Stosuje się też dwa rdzenie: przedni i tylny.

Pocisk z wgłębieniem wierzchołkowym

Pocisk z wgłębieniem wierzchołkowym jest odmianą pocisku półpłaszczowego. Jego budowa bywa bardzo podobna, ale na wierzchołku, w odsłoniętej części rdzenia, wykonuje się wydrążenie. Dzięki temu, w chwili uderzenia w cel kumuluje się ciśnienie powietrza i poprawia ekspansję (rozszerzanie się) przedniej części pocisku.

Amunicja grzybkująca z wgłębieniem wierzchołkowym znana jest też pod nazwą: amunicja dum-dum.

Istnieje jednak problem, kiedy w chwili uderzenia w cel wydrążenie zostanie zapchane przez ubranie lub inne elementy. Żeby temu zapobiec, wgłębienie wierzchołkowe zalewa się często specjalnym materiałem i precyzyjnie dobranej gęstości. Zwykle jest to rodzaj tworzywa sztucznego. Takie rozwiązanie zwiększa niezawodność pocisku i powtarzalność procesu grzybkowania.

Dodatkową korzyścią czubka z miękkiego tworzywa jest większa odporność amunicji na zjawisko rykoszetu, czyli odbijania się pocisku w przypadkowym kierunku przy uderzeniu w ścianę lub w inny twardy element otoczenia.

Pocisk półpłaszczowy a prawo

Pociski grzybkujące zostały zakazane przez II. i IV. Konwencję Haską. Zakaz ten dotyczy tylko użytku wojskowego i ma za zadanie ograniczanie zbędnego cierpienia. Pociski półpłaszczowe częściej prowadzą do śmierci żołnierza po jego trafieniu.

Zakaz ten jest kontrowersyjny, ponieważ stosując odpowiednio większe kalibry amunicji (które są dozwolone), można osiągnąć podobne rezultaty, jak w przypadku naboi dum-dum. Kluczowym czynnikiem jest tutaj średnica kanału powstającego po przejściu pocisku przez cel.

Ważny jest jednak fakt, że z punktu widzenia taktycznego, korzystniej jest ranić żołnierzy przeciwnika, niż zabić ich. Ranni żołnierze wymagają zaangażowania większej ilości sił i środków logistycznych, co bardziej obciąża przeciwnika.

Wszelkie zakazy dotyczące amunicji grzybkującej odnoszą się tylko do zastosowań wojskowych. Pozostałe służby mundurowe, jak również cywile mający pozwolenie na broń, mogą je stosować. Policja w Polsce korzysta ze zwykłych naboi pełnopłaszczowych. Podobnie jest w większości jednostek na świecie, ale są wyjątki.

Pocisk półpłaszczowy często zaleca się do zastosowań obronnych, cywilnych. Stosowanie amunicji grzybkującej pozwala na zastosowanie mniejszych kalibrów, co wiąże się z łatwością prowadzenia ognia. Jednocześnie, właściwości obalające pojedynczego naboju są bardzo wysokie. Najpopularniejszy jest oczywiście nabój 9 mm Parabellum, dostępny powszechnie między innymi w wielu wariantach pocisków półpłaszczowych.