Rodzaje pocisków

Naboje scalone pozwalają na to, żeby niemal dowolnie dobierać takie parametry, jak: ilość i rodzaj prochu oraz rodzaje pocisków. Od wyboru pocisków zależy wiele właściwości naboju. Znaczenie ma na przykład jego masa, kształt, materiał oraz szczegóły konstrukcji. Przyjrzyjmy się zatem, jakie rodzaje istnieją do wyboru.

Masa pocisku

Masa pocisku wpływa na jego prędkość przy wylocie z lufy. Cięższy pocisk osiągnie mniejszą prędkość, a w konsekwencji mniejszą energię kinetyczną, ponieważ energia ta wynosi:

E_k= 0,5∙m∙V²,

gdzie:

E_k – energia kinetyczna pocisku,
m – masa pocisku,
V – prędkość pocisku.

Pocisk o większej energii (a więc i większej prędkości) będzie charakteryzował się lepszą przebijalnością i bardziej płaskim torem lotu. Natomiast cięższy pocisk (o gorszej przebijalności) będzie lepiej oddawał energię po uderzeniu w cel. Istnieje więc pewne optimum masy pocisku, a mówiąc bardziej precyzyjnie, pewien optymalny zakres masy. W obrębie tego zakresu stosuje się czasem lżejsze, a czasem cięższe warianty.

Na przykład da naboju 9×19 mm Parabellum stosuje się pociski od 7,5 g do 10 g (występują też inne masy, ale spotyka się je rzadziej).

Masę pocisku wyraża się w gramach (g) lub w grainach (gr), przy czym 1 g to około 15,43 gr.

Szczególnym przypadkiem są naboje poddźwiękowe, inaczej naboje subsoniczne. Charakteryzują się dużą masą pocisku i jednocześnie stosunkowo małą naważką prochu. Dzięki temu przy wylocie z lufy pocisk osiąga prędkości mniejsze od prędkości dźwięku. Nie ma wówczas zjawiska przełamywania bariery dźwięku, której towarzyszy dodatkowy huk. Naboje subsoniczne stosuje się w broni wyposażonej w tłumiki huku. Istnieje wtedy możliwość częściowego wyciszenia strzału.

Materiały na pociski

Podstawowym materiałem jest ołów. W broni historycznej, rozdzielnego ładowania, stosowano po prostu kule ołowiane. Współczesne rodzaje pocisków nie mają już kształtu kuli i znajdują się zwykle w płaszczu, czyli otoczce z twardszego materiału (zazwyczaj ze stopów miedzi). Rdzeń pocisku (wypełnienie płaszcza) wciąż wykonuje się najczęściej ze stopów ołowiu. Coraz częściej mówi się jednak o amunicji bezołowiowej, w której rdzeń jest stopem innych matali. Technologia ta nie jest jednak dopracowana i naboje tego typu bywają bardzo drogie.

Czasami stosuje się również pociski bez płaszcza. Niekiedy, nanosi się na nie powłokę z farby proszkowej, albo z miedzi nanoszonej galwanicznie.

Rodzaje pocisków a właściwości obalające

Współcześnie, dominuje kształt pocisków paraboloidy lub ściętego stożka. Spodnia część może być płaska, wklęsła, albo wypukła. Poszczególne rodzaje pocisków różnią się konstrukcją wewnętrzną.

Pocisk bezpłaszczowy bywa stosowany w strzelectwie sportowym, często w nabojach bocznego zapłonu. Nie jest wówczas istotne, w jaki sposób będzie oddawał energię w celu. Strzelcy, którzy samodzielnie elaborują amunicję, odlewając własne pociski, pozostawiają sam ołów, albo nanoszą farbę proszkową. Pocisk z samego ołowiu bardzo dobrze oddaje energię, ale ma jednocześnie bardzo małą przebijalność.
Pocisk pełnopłaszczowy ma płaszcz w przedniej części oraz po bokach. Wbrew nazwie, pełny płaszcz nie oznacza otoczenia płaszczem z każdej strony. Od spodu znajduje się odsłonięty rdzeń ołowiany. Dzięki takiej konstrukcji płaszcza, ma dużo lepszą przebijalność. Jest to najbardziej podstawowy i powszechny rodzaj pocisku.
Pocisk półpłaszczowy ma płaszcz w tylnej części i po bokach. Na wierzchołku znajduje się odsłonięty rdzeń ołowiany. To zmniejsza przebijalność, ale sprawia, że pocisk bardziej odkształca się po uderzeniu w cel, zwiększając swoją średnicę. Dlatego nazywany jest pociskiem grzybkującym. Dzięki temu lepiej oddaje energię, zwiększając właściwości obalające. Mniejsza przebijalność może być w tym przypadku zaletą, ponieważ cała energia oddawana jest do celu. Istnieje wiele modyfikacji tego rozwiązania. Naboje z takimi pociskiem są zakazane przez II. oraz IV. Konwencję Haską.
Pocisk z wydrążeniem wierzchołkowym (inaczej pocisk dum-dum) jest typem rozwiązania półpłaszczowego. Różni się tym, że w odsłoniętym wierzchołku znajduje się wgłębienie. W chwili uderzenia w tym wgłębieniu następuje kumulacja ciśnienia, co sprawia, że pocisk jeszcze mocniej grzybkuje. Poprawia to właściwości obalające.
Pociski z rdzeniem stalowym stanowią tak zwaną amunicję szczególnie niebezpieczną i ich posiadanie jest zabronione. Rdzeń twardszy od stopów ołowiu może powodować dużą przebijalność i razić cele znajdujące się za właściwym celem.
Inne rodzaje pocisków z kategorii szczególnie niebezpiecznych (i zakazanych) to pociski wypełnione: substancjami wybuchowymi, zapalającymi, albo innymi substancjami zagrażającymi życiu lub zdrowiu. Również pociski podkalibrowe.