9×19 Parabellum

9×19 Parabellum to najpopularniejszy nabój do pistoletów, pistoletów maszynowych i PCC (ang. Pistol Caliber Carabin), czyli karabinków zasilanych amunicją pistoletową.

Został opracowany w 1902 przez Georga Lugera. Pomimo upływu czasu, nabój jest wciąż wykorzystywany przez większość jednostek wojskowych na całym świecie, a także przez inne służby mundurowe oraz przez cywili.

Nazewnictwo

Oficjalna nazwa to: 9 mm x 19 Parabellum. Zazwyczaj jednak można spotkać nie do końca poprawny zapis: 9×19 mm Parabellum, albo najróżniejsze skróty: 9 mm Parabellum, 9×19 mm, 9 mm Para, 9×19 Parabellum, 9 Para, albo dowolne kombinacje powyższych.

9 mm jest oznaczeniem kalibru broni, a 19 mm to wzdłużny wymiar łuski. Natomiast określenie: Parabellum jest fragmentem powiedzenia w języku łacińskim: „si vis pacem, para bellum”. Oznacza ono: „jeśli chcesz pokoju, przygotuj się do wojny”. Nazwa naboju ma być owym przygotowaniem do wojny, jako element uzbrojenia.

Zamiast określenia Parabellum stosuje się też nazwisko konstruktora. Mamy wówczas nazwy: 9×19 mm Luger, 9 mm Luger itp.

Ponieważ nabój ten jest standardową amunicją NATO, zamiast Luger i Parabellum używa się czasem oznaczeń: 9×19 NATO, 9 mm NATO itp., choć formalnie oznaczają one szczególny rodzaj naboju 9×19 Parabellum.

Parametry 9×19 Parabellum

Pomimo deklarowanego w nazwie kalibru 9 mm, żaden wymiar w naboju 9×19 Parabellum nominalnie nie ma dokładnie 9 mm. Średnica pocisku wynosi dokładnie 9,03 mm. Jest powiększona względem kalibru broni w celu odpowiedniej współpracy z lufą pistoletu. Maksymalna średnica łuski to 9,93 mm.

Długość łuski wynosi 19,15 mm, a całego naboju 29,7 mm. Warto zaznaczyć, że długość całkowita naboju jest wymiarem wynikowym z długości łuski, pocisku i głębokości osadzenia pocisku w łusce. Ten wymiar może się minimalnie różnić w różnych nabojach.

Masa pocisku może być różna, w zależności od pożądanych właściwości naboju. Powszechnie na rynku można spotkać pociski od 7,5 do 9,7 g. W praktyce da się jednak kupić lub samemu wykonać naboje 9×19 Parabellum z pociskami od 6,5 do 12,0 g.

W zależności od dobranych parametrów: pocisku, naważki i rodzaju prochu strzelniczego, a także innych parametrów (jak na przykład głębokość osadzenia pocisku w łusce, albo długość lufy) pocisk może osiągać różne wartości prędkości i energii kinetycznej na wylocie z lufy. Przeciętna prędkość waha się w przedziale 300-420 m/s, a więc naboje mogą być zarówno naddźwiękowe, jak i poddźwiękowe. Standardowo stosuje się naboje naddźwiękowe. Poddźwiękowe wykorzystuje się zwykle do broni wyposażonej w tłumik huku, albo w celach sportowych (do kształtowania zjawiska podrzutu odczuwalnego przez strzelca). Typowa energia naboju 9×19 Parabellum wynosi 400-600 J, choć można spotkać też inne wartości. Na przykład Umowa Standaryzacyjna STANAG dopuszcza energię 814 J dla tego naboju.

Norma NATO

Nabój 9×19 Parabellum jest standardowym nabojem NATO. Oznacza to, że na potrzeby wyposażenia wojska musi spełniać bardziej szczegółowe normy, niż ogólne normy opisujące standard 9×19 mm Parabellum. W sklepach z bronią można więc spotkać zarówno naboje 9 mm Luger (lub Parabellum), ale też 9×19 mm NATO. Każdy rodzaj naboju z dopiskiem NATO jest nabojem Parabellum. Jednak w drugą stronę to nie zawsze działa. Nie każdy nabój 9 mm Parabellum jest nabojem spełniającym normy NATO.

Właściwości obalające naboju 9×19 Parabellum

Niektórzy podważają celowość stosowania naboju 9×19 mm Parabellum, dodając, że istnieją naboje o lepszych właściwościach obalających. Właściwości te zależą między innymi od: średnicy, masy, prędkości, energii kinetycznej oraz konstrukcji pocisku (pocisk pełnopłaszczowy lub grzybkujący). Trzeba jednak zauważyć, że zwiększenie większości spośród tych parametrów niesie ze sobą też skutki niepożądane.

• Zwiększenie średnicy naboju (a więc i pocisku) pozwala na poprawę oddawania energii przez pocisk do celu. Przekłada się to pozytywnie na efekt obalający. Jednak zmniejsza się wówczas liczba naboi w magazynku.
• Zwiększenie masy pocisku jest możliwe nawet w obrębie naboju 9×19 Parabellum. Zwykle jednak stosuje się średnią masę ze względu na zwiększenie prędkości przy zachowaniu podobnej naważki prochu.
• Zwiększenie prędkości pocisku poprawia jego przebijalność, co jednak nie zawsze jest pożądane. Pocisk ma obalić cel, pozostając w nim. Tylko wówczas odda całą energię i nie porazi osób i przedmiotów znajdujących się za celem.
• Zwiększenie energii (poprzez zwiększenie naważki prochu) jest zwykle możliwe w omawianym naboju, ale nie jest w pełni wykorzystywane. W łusce, zazwyczaj pozostaje jeszcze trochę pustego miejsca, które można by zasypać prochem. Nie wykorzystuje się pełnej dostępnej energii, ponieważ miałoby to niekorzystny wpływ na odrzut i podrzut broni i tym samym utrudniłoby prowadzenie skutecznego ognia.

Jest tylko jeden parametr, którego zastosowanie poprawi właściwości obalające bez wymienionych skutków ubocznych. Jest to zastosowanie pocisku grzybkującego. W takim przypadku zwiększa on swoją średnicę, ale dopiero po trafieniu w cel. Zachowuje więc swoje zalety pocisku o małej średnicy w obrębie broni (balistyka początkowa) oraz w czasie lotu (balistyka środkowa), a przy tym uzyskuje dodatkowe zalety po trafieniu w cel (balistyka końcowa).

Czy nabój 9 mm Parabellum jest dobrym wyborem?

Wydaje się więc, że zamiast stosować większe naboje, jak: .45 ACP, .40 S&W, czy 10 mm Auto, warto zmienić raczej typ pocisku w obrębie naboju 9×19 mm Luger. Nie jest to możliwe w broni do celów wojskowych ze względu na ograniczenia nałożone przez Konwencję Haską w 1899 roku. Jest jednak dozwolone wśród cywili, w broni obronnej.

Ostatecznie, nabój 9 mm Luger okazuje się uniwersalny. Można niemal dowolnie dobierać jego parametry w zależności od potrzeb. Pozwala na opracowanie zarówno wysokoenergetycznych nabojów o potężnej mocy obalającej, jak i słabszych wersji do treningów sportowych lub do rekreacyjnego strzelania. Istnieją naboje większe, cięższe, o większej energii. Istnieją również słabsze, jeszcze łatwiejsze do opanowania (kosztem mocy obalającej). Tymczasem 9×19 Parabellum wydaje się być „złotym środkiem”, spełniającym większość oczekiwań.