Kaliber broni

Kaliber broni to najmniejsza średnica przewodu lufy. Z tą definicją wiąże się ważna uwaga: kaliber jest oznaczeniem broni (dokładnie jej lufy), a nie pocisku lub naboju. Wiąże się z tym wiele nieporozumień i kalibrem niektórzy błędnie nazywają oznaczenia związane z całym nabojem.

Zgodnie z definicją przywołaną na początku, kaliber wiąże się z najmniejszą średnicą przewodu lufy. Dlaczego mowa jest o najmniejszej średnicy? Większość współczesnej broni palnej ma lufy gwintowane. Oznacza to, że znajdują się w nich spiralne wgłębienia, tak zwane bruzdy. Pomiędzy bruzdami znajduje się tak zwane pola. Najmniejszą średnicę otworu tworzą właśnie owe pola. Mówiąc obrazowo, jest to średnica okręgu wpisanego w przekrój przewodu lufy.

Na powyższym zdjęciu znajduje się przewód lufy pistoletu Sig Sauer P365. Zdjęcie wykonano od strony komory nabojowej, która ma nieco większą średnicę niż lufa, żeby zmieścił się w niej cały nabój (wraz z łuską), a nie tylko pocisk. W komorze nabojowej nie ma gwintu. Natomiast w przewodzie lufy widoczne są bruzdy i pola gwintu.

Kaliber broni a średnica pocisku

Średnica pocisku jest minimalnie większa, niż kaliber broni. Na przykład w naboju 9 mm Parabellum zewnętrzna średnica pocisku wynosi 9,03 mm (a nie okrągłe 9 mm). Chodzi o to, żeby pocisk odkształcił się, wchodząc do przewodu lufy. Gwint lufy wrzyna się wówczas w boczne ścianki pocisku, dzięki czemu gwint nadaje mu prędkość obrotową.

W praktyce, w oznaczenia wielu naboi bazuje się na kalibrze broni, z którą nabój ma współpracować. Przykładem może być nabój 9×19 mm Parabellum, w którym pierwsza liczba (9) oznacza kaliber, a druga (19) określa długość łuski. Wymiary te są podane w milimetrach. Bardzo często kaliber broni oraz naboje określa się w setnych częściach cala. Przykładem może być nabój .45 ACP, w którym pierwszy człon oznacza 0,45 cala (11,43 mm).

Z powodu częstego oznaczania kalibru w nazwach naboi, często myli się pojęcie kalibru i oznaczenia naboju. Taka sytuacja ma na przykład miejsce w legitymacji posiadacza broni, w której w rubryce z kalibrem zarejestrowanej broni wpisuje się nabój, do którego broń została zaprojektowana.

Warto też podkreślić, że określanie średnicy pocisku w nazwach naboi bywa umowne. Przykładem niech będą dwa naboje: 9×19 mm Parabellum i 9×18 mm Makarowa. Na pierwszy rzut oka, powinny one mieć taką samą średnicę pocisku i w konsekwencji taki sam kaliber pistoletu. Tymczasem, w pierwszym przypadku średnica pocisku wynosi 9,03 mm, a w drugim 9,25 mm. Jest to na tyle duża różnica, że ewentualne pomylenie naboi może być katastrofalne w skutkach. Po załadowaniu naboju Makarowa do pistoletu przeznaczonego do Parabellum, pocisk może utknąć w lufie, co doprowadzi do niebezpiecznego wzrostu ciśnienia. W efekcie, lufa może zostać rozerwana, raniąc przy tym strzelca. W nieco lepszym scenariuszu dojdzie do niebezpiecznego zacięcia broni, tak zwanego Squiba.

Oznaczenia kalibrów

Najpopularniejszym oznaczeniem kalibru jest podanie wprost najmniejszej średnicy lufy broni. Wartość tę można przedstawić w milimetrach lub w setnych częściach cala.

Innym sposobem jest tak zwany wagomiar. Określa on, ile pocisków można odlać z jednego funta (około 0,45 kg) ołowiu, jeśli pociski są kuliste i odpowiadają średnicy przewodu lufy. Wartość ta nie ma jednostki, ponieważ wyraża liczbę pocisków. Czasami spotyka się na przykład zapis: 12 GA, gdzie 12 oznacza kaliber w formie wagomiaru, a GA jest skrótem od słowa „gauge” (wskaźnik). Kalibrem wagomiarowym oznacza się często strzelby.