Przyrządy celownicze

Przyrządy celownicze służą do precyzyjnego kierowania osi lufy w wybranym kierunku. W pistolecie montuje się je zwykle na zamku broni. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje:

• przyrządy mechaniczne,
• przyrządy optyczne.

Przyrządy celownicze mechaniczne

W pistolecie stosuje się przyrządy celownicze mechaniczne otwarte. Składają się one z muszki i szczerbinki. W procesie celowania muszkę ustawia się w kierunku celu, w taki sposób, żeby jednocześnie znajdowała się na środku szczeliny w szczerbince. W celu precyzyjnego zgrania przyrządów celowniczych wyrównuje się górne krawędzie muszki i szczerbinki. Jednocześnie, wyrównuje się światło po bokach muszki, w szczelinie szczerbinki.

Na precyzję celowania bardzo duży wpływ ma długość linii celowania, czyli odległość między muszką i szczerbinką. W broni bojowej wynosi ona zwykle około 15-18 cm, a w broni obronnej, ze względu na jej mniejsze wymiary, około 13-15 cm.

W pistoletach do strzelania tarczowego przyrządy celownicze reguluje się tak, żeby kierować muszkę nieznacznie pod cel. Dzięki temu zgrywanie czarnych przyrządów odbywa się na białym tle. Zapewnia to duży kontrast i zwiększa precyzję celowania. W broni bojowej i obronnej przyrządy celownicze są tak ustawione, żeby muszkę kierować bezpośrednio na cel.

Bardzo często na muszce i szczerbince umieszcza się dodatkowe, jaskrawe oznaczenia. Zazwyczaj są to kropki, choć zdarzają się też inne kształty. Ma to na celu ułatwić szybką koncentrację wzroku strzelca na przyrządach i wstępne ich zgranie.

Fluorescencyjne przyrządy mechaniczne

Czasami jaskrawa farba na oznakowaniu przyrządów ma dodatek fluorescencyjny. Ma to pomóc w celowaniu w warunkach niedostatecznego oświetlenia. W broni bojowej, a szczególnie obronnej, nie ma te dużego zastosowania, ponieważ broń jest noszona w kaburze i trudno ją wówczas naświetlić.

Trytowe przyrządy mechaniczne

Zamiast farby fluorescencyjnej stosuje się czasem trytowe źródła światła. Tryt jest pierwiastkiem radioaktywnym, którego rozpad powoduje świecenie. Kapsułki z trytem montowane w muszce i szczerbince wystarczają na 10-20 lat świecenia.

Światłowodowe mechaniczne przyrządy celownicze

Światłowody montowane w przyrządach celowniczych zbierają światło z góry i kierują je do tyłu. Ich tylna część wypada w miejscach, w których spotyka się oznaczenia nanoszone farbą. W przeciwieństwie do dwóch poprzednich, służą do strzelania przy dobrym oświetleniu, żeby zwiększać kontrast między przyrządami, a otoczeniem.

Regulowane przyrządy mechaniczne

Czasami, przyrządy celownicze są wyposażone w mechanizm pozwalający na ich łatwą regulację. Stosuje się to jednak tylko w broni sportowej, ponieważ są one wtedy wyższe i łatwiej zahaczyć nimi o ubranie lub inne elementy. Tymczasem, każde zahaczenie lub uderzenie w takie przyrządy może skutkować ich rozregulowaniem. Potrzebna jest wówczas regulacja z przestrzeliwaniem, na co zwykle nie ma możliwości w warunkach bojowych.

Dlatego, w broni bojowej i obronnej stosuje się przyrządy stałe. Są niższe i przez to lepiej nadają się do skrytego noszenia lub do warunków bojowych. Ich regulacja wciąż jest możliwa, poprzez przesuwanie ich w rowkach zamka, choć z pewnością jest trudniejsza.

Materiały na mechaniczne przyrządy celownicze

Zwykle stosuje się przyrządy stalowe. Są wytrzymałe i precyzyjnie wykonane. Niekiedy, można spotkać przyrządy plastikowe, choć te są uważane za drugą kategorię jakości. Wciąż jednak mogą być wystarczające w strzelectwie bojowym i obronnym.

Przyrządy celownicze optyczne

W pistoletach stosuje się optyczne przyrządy celownicze w postaci kolimatorów. Jest to urządzenie z soczewką, która przepuszcza światło od strony celu w stronę strzelca, natomiast odbija światło od strony strzelca. Jednocześnie, po stronie strzelca umieszcza się diodowe źródło światła, które rzuca na soczewkę znak (najczęściej w postaci czerwonej kropki). Strzelec widzi przez soczewkę cel, a na nim naniesioną plamkę w miejscu, w które celuje.

Stosuje się różne wielkości plamek. Mała pozwala na bardziej precyzyjne celowanie, ale trudniej skupić na niej wzrok. Większą plamkę łatwiej znaleźć (szczególnie przy mocnym oświetleniu), ale zasłania ona część celu i celowanie jest mniej precyzyjne.

Kolimator czy mechaniczne przyrządy celownicze?

Niewątpliwą zaletą kolimatora jest to, że podczas celowania wzrok strzelca może być skupiony na celu. Przeniesienie ostrości widzenia na odległość, w której znajduje się cel, jest naturalne i intuicyjne. Natomiast przyrządy mechaniczne wymagają, żeby ostrość widzenia była skupiona na muszce (cel jest wówczas widziany nieostro). Jest to trudniejsze dla osób początkujących. Przy niektórych wadach wzroku szybkie przenoszenie ostrości widzenia z odległego celu na blisko położoną muszkę może być niemożliwe.

We wszystkich pozostałych aspektach lepiej wypadają mechaniczne przyrządy celownicze. Są mniejsze i łatwiejsze do noszenia pod ubraniem, nie wymagają pracy baterii, są bezawaryjne. Ponadto, w przypadku małych kolimatorów, bez odpowiedniej wprawy w wyprowadzaniu broni na cel może być bardzo trudno znaleźć plamkę na soczewce.

Dlatego, jeśli sprawność wzroku na to pozwala, do zastosowań bojowych i obronnych, stosuje się najczęściej przyrządy mechaniczne. Jednak do celów sportowych coraz częściej wybiera się kolimatory. Więcej na ten temat można znaleźć w artykule: Kolimator czy przyrządy mechaniczne?